سخن گفتن از آنچه ناگفتنی است؛ آغاز عمل است!
ادای احترام به کِیت میلت (Kate Millet) فعال سیاسی، نویسنده، مجسمهساز و فیلمساز فمینیست آمریکایی که در تاریخ ۶ سپتامبر ۲۰۱۷ در سن ۸۲ سالگی در پاریس درگذشت. او را نمادی از «موج دوم» فمینیسم میدانند. کیت از فعالان جنش زنان، جنبش ضد جنگ ویتنام و جنبش حقوق مدنی بود و تحصیلات دانشگاهی او نیز جدا از حیطهی مبارزاتیاش نبود بهطوریکه مهمترین و معروفترین کتاب او «سیاست جنسیتی» (Sexual Politics - 1970) که در اصل پایاننامهی دکترای او بود ضمن داشتن نفوذ علمی و محبوبیت بالا، تبدیل به یکی از کتابهای پایهای در حیطهی جنبش رهایی زنان شد؛ بهطوریکه روزنامهی نیویورکتایمز در مروری که بر این کتاب داشت آن را «انجیل آزادی زنان» نامید. او در این اثر مفهوم عمل سیاسی را به تمام حوزهها بست داد و همچنین مفهوم مردسالاری را در حوزهی نقد ادبی جا انداخت. این اثرِ نوآورانه به بررسی سیمای زن در رمانهای دیاچ لورنس، هنری میلر و نورمن مایلر در قیاس با سیمای زنان در رمانهای ژان ژنهی همجنسگرا میپردازد.
کیت میلت همچنین جز معدود فمینیستهای آن دوره بود که در بررسی تجاوز به زنان معتقد بود که تجاوز یکی از نمونههای بارز اِعمال سیاست قدرت و سلطهی مرد بر زن است و نه یک عمل جنسی.
کیت که از فعالان جنبش دههی ۶۰ و ۷۰ میلادی یعنی دورهی شورش و جنبشهای اعتراضی است، همزمان در حیطههای مختلف مبارزاتی حضور دارد. او با تمام وجود در کارزاری که برای آزادی «آنجلا دیویس» ـ زن کمونیست، فعال جنبش حقوق مدنی و حقوق سیاهپوستان و همراه «حزب پلنگان سیاه» ـ به راه افتاده بود، حضور داشت. کیت میگوید: «در ساعتی که حکم برائتاش را اعلام کردند، من در کنار او گام میزدم؛ سربلند از اینکه در برابر گلولههایی که انتظار میرفت از سوی آدمکشها شلیک شود، یکی از محافظینش هستم.»
کیت میلت همچنین سازندهی فیلم مستند سه زن است که پژوهشی دربارهی زندگی روزانهی زن در جامعهای است که تبعیض جنسی در آن رواست و فیلمنامهی آن در سال ۱۹۷۱ در «روسپی نامهها» (Prostitution Papers) منتشر شد. این اثر ناهمسانی زندگی زنانِ طبقات گوناگون را بازنمایی میکند و چهره از «خواهرخواندهگی ریاکارانه» برمیدارد.
کیت میلت همچنین یکی از کنشگران جدیِ حیطهی شکنجه و اعدام برای برانداختن آن است. او بعد از کودتای پینوشه یکی از همراهان کمیتههای دفاع از زندانیان سیاسی شیلی، جنبش مقاومت مردم این کشور و دیگر کشورهای آمریکای جنوبی میشود تا جایی که حتی بیست سال بعد از کودتا کتاب «سیاست بیرحمی» را در این مورد مینویسد. او میگوید: «دانش شکنجه هم خود عملی سیاسی است؛ به همانگونه که بیخبری از آن و سکوت در برابرش پیامدی سیاسی دارد. سخن گفتن از آنچه ناگفتنی است؛ آغاز عمل است.»
او در سال ۱۹۷۴ در اوج شهرت کتاب «پرواز کردن» را مینویسد که یک اتوبیوگرافی جسورانه، ژرف، راستین، بیسانسور، بیریا و بیمحاسبههای فردی و ملاحظات سیاسی و مصلحتی است. این کتاب روایتی روانشناختی است از ازدواج، دلدادهگیها، عشقورزیها و روابط دوجنسگرایانهاش و پیچیدگیهای آن.
کیت میلت همچنین یکی از همراهان جنبش انقلابی ایران است و با سازمانهای ایرانی آمریکا همکاری دارد. او در تظاهرات پنج روزهی اسفند ۱۳۵۷ علیه فرمان حجاب اجباری خمینی نیز حضور دارد.* چون همرزمان پیشیناش در «کمیتهی برای آزادی هنر و اندیشه ـ شاخهی نیویورک» (CAIFI) او را برای سخنرانیِ روز زن به ایران دعوت میکنند. او با شنیدن این جمله: «کیت، خواهرانت در ایران به تو نیاز دارند.» بزرگوارانه به این ضرورت پاسخ میدهد؛ با وجود اینکه برای دو سخنرانی همزمان با «روز زن» در دو دانشگاه آمریکا قرارداد امضا کرده است و به خاطر وجود خطرات احتمالی، مادرش با سفر او مخالف است و ... اما او دوروزه خود را به تهران میرساند و یکی از شاهدین و همراهان تولد جنبش نوین زنان در ایران میشود. او به همراه «سوفی کر» (Sophie Keir) عکاس کاناداییاش در این خیزش نقش میگیرند و با دفترچه یادداشت، ضبطصوت و دوربین عکاسی حواشی آن را مستند میکنند؛ اما کیت میلت روز ۲۹ اسفند با اشارهی امیرانتظام سخنگوی دولت موقت از ایران اخراج میشود؛ این اخراج اما مانع از همراهی او با جنبش زنان ایران نمیشود و او کتاب «رفتن به ایران» (Going to Iran)
را بهسرعت به نگارش درمیآورد. سفرنامهی او دقیقترین و جامعترین گزارش دربارهی خیزش پنجروزهی زنان ایران است و همزمان با انتشار نسخهی انگلیسی نسخهی فرانسوی این کتاب هم به همت فعالین جنبش زنان در فرانسه منتشر میشود و به این شکل اثری معتبر و ارزشمند در اختیار جنبش زنان ایران قرار میگیرد.
هشت مارس - اکتبر ۲۰۱۷
* برای آگاهی بیشتر از جزییات سفر کیت میلت به ایران میتوانید به دفتر دوم کتاب «خیزش زنان ایران در اسفند ۱۳۵۷ / همبستگیِ جهانی» به قلم «مهناز متین» و «ناصر مهاجر» از نشرِ نقطه مراجعه نمایید. در تهیهی یادداشت موجود نیز از این کتاب بهره گرفتهایم.